KATA TUGAS

Kata tugas ialah golongan perkataan selain kata nama, kata kerja, dan kata adjektif yang mendukung sesuatu tugas tertentu dalam binaan ayat, klausa dan frasa. Kehadiran kata tugas dalam ayat tidak berfungsi sebagai unsur inti dalam sebarang frasa utama, sebaliknya mendukung sesuatu tugas sintaksis tertentu sama ada sebagai penghubung, penerang, penentu, penguat, pendepan, pembantu, penegas, penafi, pembenar, pemeri, atau tugas-tugas lain. 

Berdasarkan tugas-tugas yang disebutkan di atas, kata tugas dapat dijeniskan kepada 16 jenis berikut:

1. kata hubung                                   9.  kata nafi
2. kata seru                                      10.  kata pemeri
3. kata tanya                                    11.  kata sendi nama
4. kata perintah                                12.  kata pembenar
5. kata pangkal ayat                         13.  kata arah
6. kata bantu                                     14.  kata bilangan
7. kata penguat                                 15.  kata penekan
8. kata penegas                                16.  kata pembenda

                         

Kelompok Dasar Kata Tugas

Berdasarkan kriteria kedudukan dan fungsinya dalam binaan ayat, enam belas kata tugas yang disenaraikan di atas dapat dikelompokkan dalam empat kategori, iaitu:

1. kata penyambung ayat
2. kata praklausa
3. kata pratirasa
4. kata pascakata

Kata Penyambung Ayat

Kata penyambung ayat ialah kata hubung, iaitu sejumlah perkataan yang bertugas menghubungkan dua binaan ayat atau lebih atau ayat majmuk. Selaras dengan jenis ayat majmuk, maka terdapat dua jenis kata hubung, iaitu:

1. kata hubung gabungan
2. kata hubung pancangan

Kata Hubung gabungan

Kata hubung gabungan ialah kata hubung yang menghubungkan ayat-ayat dalam ayat majmuk gabungan.

Contohnya:

                                  dan                lalu

                                  atau               malahan

                                  tetapi             sambil

                                  serta              kemudian

Kata Hubung Pancangan

Kata hubung pancangan ialah kata hubung yang menghubungkan klausa utama dalam ayat majmuk pancangan dengan klausa-klausa kecil lain. Dalam bahasa Melayu terdapat tiga jenis ayat majmuk pancangan. Oleh itu, terdapat tiga jenis kata hubung pancangan, iaitu:

(a) Kata hubung pancangan relatif

     Dalam bahasa Melayu terdapat hanya satu kata hubung pancangan relatif,

     Iaitu, yang.

(b) Kata hubung pancangan komplemen

     Jumlah kata hubung komplemen dalam bahasa Melayu juga kecil. Dua

     Contoh ialah bahawa dan untuk.

(c) Kata hubung pancangan keterangan

     Dalam bahasa Melayu jumlah kata hubung pancangan keterangan agak

     besar. Antaranya ialah:

           kerana                                agar                             meskipun

           sekiranya                            semoga                       supaya

           kalau                                   andai kata                   kendatipun

          hingga                                 jikalau                          semasa

          sementara                           setelah                        sewaktu

          ketika                                   tatkala                         untuk

         walaupun                              sungguhpun                apabila

Kata Praklausa

Kata praklausa ialah sejumlah perkataan yang terletak di hadapan klausa, iaitu yang terdiri daripada:

1. kata seru                                           4. kata pembenar
2. kata tanya                                         5. kata pangkal ayat
3. kata perintah

Kata Seru

Kata seru ialah perkataan yang berfungsi melahirkan berbagai-bagai perasaan dan digunakan dalam ayat seruan.

Contohnya:

                 aduh               amboi                  aduhai

                 cis                   oh                        wahai

Kata Tanya

Kata tanya ialah perkataan yang digunakan unutk menanyakan sesuatu atau menyoalkan sesuatu.

Contohnya:

                 mengapa            bagaimana             kenapa

                 berapa                bila

Tiada kata ganti nama digunakan juga sebagai kata tanya, iaitu:

                 apa                     siapa                      mana

Sekiranya kata tanya dikedepankan, maka kehadirannya dalam bentuk tulisan hendaklah disertai partikel –kah.

Contohnya:

1 (a) Berapakah harga buku itu?

2 (a) Bagaimanakah keputusan peperiksaan tahun ini?

Kata Perintah

Kata perintah ialah perkataan yang bertujuan menimbulkan sesuatu tindak balas terhadap perintah, arahan, larangan, silaan, atau permintaan.

Contohnya:

Larangan	Silaan	Permintaan
jangan usah tak usah	sila jemput	minta tolong

Kata Pembenar

Kata pembenar ayat ialah perkataan yang mengesahkan sesuatu penyataan

Contohnya:

                 ya                    benar                   betul

Kata Pangkal Ayat

Kata pangkal ayat ialah perkataan yang hadir di bahagian hadapan ayat yang menjadi penanda kesinambungan ayat dalam wacana, dan disebut juga sebagai penanda wacana.

Contohnya:

                 hatta                              kalakian

                 maka                             sebermula

Kata Prafrasa

Kata prafrasa ialah sejumlah perkataan yang terletak di hadapan frasa, iaitu sama ada frasa nama, frasa kerja, frasa adjektif atau frasa sendi nama. Kata prafrasa ini mendukung tugas-tugas maksud yang terkandung dalam ayat seperti tugas membantu, menguatkan, menegaskan, menafikan, memerikan, menyendikan, menunjukkan arah, dan membilang. Berdasarkan tugas-tugas ini, terdapat lapan jenis kata prafrasa, iaitu:

1. kata bantu                                             5. kata pemeri
2. kata penguat                                         6. kata sendi nama
3. kata penegas                                        7. kata arah
4. kata nafi                                                8. kata bilangan

Kata Bantu

Kata Bantu ialah jenis kata tugas yang fungsinya membantu frasa kerja, frasa adjektif dan frasa sendi nama, iaitu menimbulkan makna-makna tambahan daripada aspek waktu atau ragam. Kata bantu terbahagi kepada dua kumpulan, iaitu kata bantu aspek dan kata bantu ragam. Contohnya:

Kata Bantu Aspek	Kata Bantu Ragam
telah baru pernah sedang masih akan belum sudah	hendak mahu harus mesti boleh dapat

Kata Penguat

Kata penguat ialah perkataan yang mendahului atau mengikuti kata adjektif dan berfungsi menguatkan maksud yang terkandung dalam kata adjektif. Terdapat tiga jenis kata penguat iaitu kata penguat hadapan, kata penguat belakang, dan kata penguat bebas. Contohnya:

Kata Penguat Hadapan	Kata penguat Belakang	Kata Penguat Bebas
terlalu paling agak	sekali nian benar	amat sangat sungguh

Kata Penegas

Kata penegas ialah sejumlah perkataan yang memberi penekanan pada bahagian-bahagian tertentu dalam ayat. Contohnya:

(a)  Yang menegaskan frasa predikat atau bahagian-bahagiannya

                                      -kah, -lah dan -tah

(b)  Yang menegaskan kedua-dua bahagian ayat, iaitu frasa nama sebagai subjek atau frasa predikat atau bahagian-bahagiannya.

                           juga                          sahaja

                           jua                            lagi

Kata Nafi

Kata nafi ialah perkataan yang menjadi unsur nafi frasa-frasa predikat, iaitu frasa nama, frasa kerja, frasa adjektif dan frasa sendi nama. Terdapat dua kata nafi, masing-masing dengan tugasnya, iaitu:

(a)  bukan – yang menafikan frasa nama dan frasa sendi nama

(b)  tidak – yang menafikan frasa kerja dan frasa adjektif.

Walau bagaimanapun, bukan boleh juga hadir sebelum frasa kerja dan

frasa adjektif jika kedua-dua frasa tersebut mendukung maksud pertentangan maklumat.

Kata Pemeri

Kata pemeri ialah unsure yang menjadi pemeri hal atau perangkai antara subjek dengan frasa-frasa utama dalam predikat. Terdapat dua kata pemeri, iaitu:

(a)  ialah – yang hadir di hadapan predikat frasa nama

(b)  adalah – yang hadir di hadapan predikat frasa adjektif dan frasa sendi

                         nama.

Kata Sendi Nama

Kata sendi nama ialah perkataan yang letaknya di hadapan frasa nama. Dalam bahasa Melayu, jumlah kata sendi nama agak besar. Contohnya:

                  di                               tentang                         hingga

                  ke                              seperti                          antara

                  dari                            bagai                            untuk

                  daripada                    umpama                       dengan

Kata Arah

Kata arah ialah sejumlah perkataan yang hadir sebelum frasa nama dan lazimnya sesudah kata sendi nama untuk menunjukkan hala atau jurusan.

Contohnya:

                                       di atas meja

                                      di antara dua buah Bandar

Contoh kata arah lain:

                          bawah                   segi

                          belakang               selatan

Kata Bilangan

Kata bilangan ialah sejumlah perkataan yang menjadi penerang pada frasa nama. Terdapat lima jenis kata bilangan, iaitu:

(a)  yang menunjukkan jumlah yang tentu sifatnya

                               tiga

                               sepuluh

(b)  yang menunjukkan bilangan tak tentu

                              segala

                              seluruh

(c)  yang membawa maksud himpunan

                              kelima-lima

                              berpuluh-puluh

(d)  yang membawa maksud pisahan

                               masing-masing

                               setiap

(e)  yang membawa maksud pecahan

                                               setengah

                                               separuh

Kata Pascakata

Dalam bahasa Melayu –nya hadir selepas perkataan dan membawa maksud tertentu, iaitu sebagai:

1. kata penekan
2. kata pembenda

Kata Penekan

Kata penekan ialah bentuk kata yang memberi penegasan kepada kata yang bergabung dengannya. Contohnya:

                                      sesungguhnya

                                      nampaknya

Kata Pembenda

Kata pembenda ialah bentuk yang menjadikan sesuatu perkataan yang bukan daripada kata nama menjadi kata nama. Contohnya:

                                      lajunya

                                      sakitnya

AKRONIM

Selain kata-kata seperti di atas, kata akronim juga tergolong ke dalam jenis kata tunggal. 

Akronim ialah kata singkatan yang terbentuk dengan menggabungkan huruf awal suku kata atau gabungan kombinasi huruf awal dan suku kata daripada satu rangkai kata, dan ditulis serta dilafazkan sebagai kata yang wajar.

Bernama – (Berita Nasional Malaysia)

Gapena – (Gabungan Penulis Nasional)

Mara – (Majlis Amanah Rakyat)

ubahsuai – (ubah sesuai)

kugiran – (kumpulan gitar rancak

1. PEMBENTUKAN AKRONIM

Kata akronim boleh dibentuk dengan tiga cara:

(i)            Akronim yang terbentuk daripada gabungan beberapa huruf awal rangkai kata yang disingkatkan, keseluruhannya ditulis dengan huruf besar, jika kata nama khas.

TH – (Tabung Haji)

ABIM – (Angkatan Belia Islam Malaysia)

(ii)          Akronim yang terbentuk daripada gabungan huruf awal dan / atau suku kata ditulis dengan huruf kecil keseluruhannya, jika bukan kata nama khas.

tabika – (taman bimbingan kanak-kanak)

ubahsuai – (ubah sesuai)

kugiran - (kumpulan gitar rancak)

purata - (pukul rata)

(iii)         Jika akronim yang terbentuk daripada gabungan huruf awal dan / atau suku kata itu menjadi kata nama khas, kata itu ditulis bermula dengan huruf besar.

Bernama – (Berita Nasional Malaysia)

Gapena – (Gabungan Penulis Nasional)

Mara – (Majlis Amanah Rakyat)

Pernas – (Perbadanan Nasional)

Intan – (Institut Tadbiran Awam Negara)

Petronas - (Petroleum Nasional)

Proton - (Perusahaan Automobil Nasional)